جوان، آزادى، اشتغال و ازدواج

یداللّه‏ کوثرى
سخنى صمیمانه
«جوانى» بهار لبریز از زیبایى و هیجان و نشاط است که پس از نوروز «نوجوانى» فرا مى‏رسد و نوجوانى، مرز ناپیداى کودکى و جوانى و آغاز فراز و نشیب‏هاى روحى، جسمى، تحصیلى، اجتماعى و فرهنگى خواهد بود. نیازها و دغدغه‏هاى روحى ـ روانى در این دوران، ضرورتى فراوان پیدا مى‏کند.
دوران جوانى فصلى پرشکوه و باطراوت، همراه با سرزندگى و امید و شادمانى است. در این فصل از حیات، آراستگى، شیک‏پوشى، گفتگوهاى پرخاطره، مسافرت‏هاى لذّت‏بخش و هیجان‏هاى فراوان به چشم مى‏خورد. در کنار صفاتى این چنین، پاکى فطرت به همراه حق‏جویى، خداخواهى، کمال‏یابى، عرفان و پرهیزکارى، چونان کیمیایى تأثیرگذار، سرعتى بسیار به رشد و شکوفایى انسان مى‏بخشد.
نظر به پختگى هیجانى و ویژگى‏هاى آرمانى جوان، از جمله برجسته‏ترین دغدغه‏هاى ذهنى و فکرى در این دوره، موضوعاتى همچون، آزادى، اشتغال و ازدواج، بیشتر از هر چیز، ذهن جستجوگر جوان را به خود مشغول ساخته است.
سپیده آرزوها
آزادى (= امنیت)، اشتغال (= رفاه)، ازدواج (= خوشبختى) واژه‏هایى زرّین و زیبا هستند که هاله‏اى از جاذبه، شیفتگى و شوق، اطراف هر یک موج مى‏زند. با شروع نوجوانى و جوانى ـ که ورود جدّى ما به جامعه است ـ تصور آرمانى از یکایک این کلمات در آیینه ذهنمان ایجاد مى‏شود، به گونه‏اى که «مدینه فاضله»، از تمام خوبى‏ها و خوشى‏ها با دستیابى به چنین آرزوهایى در خود مى‏یابیم و به خاطر همین، تمام همّت خویش را در راه به دست آوردن این آرمان‏ها به کار مى‏گیریم.
۱ . جوان و آزادى
در این میان، «آزادى» واژه‏اى است که افزون بر جلوه‏هاى فکرى، فرهنگى و سیاسى، از نوعى قداست نیز بهره‏مند است و دلرباترین چهره حقوقى و انسانى را به خود گرفته است.(۱) تمامى ملّت‏ها با همه فرهنگ و آداب و رسومشان، از آن سخن مى‏گویند و علاوه بر بین‏المللى بودن آن، سابقه‏اى هزاران ساله و همزاد با میلاد نخستین انسان در عرصه هستى دارد.
پیامبران آزادى
قرآن کریم یکى از فلسفه‏هاى بعثت انبیا را آزادى انسان‏ها از قید اسارت‏ها مى‏داند.(۲) پیامبران و پیشوایان الهى نیز هماره بر جایگاه و ارزش آزادى در زندگى فردى و اجتماعى بشر تأکید کرده‏اند. در دوره معاصر نیز آزادى، ارزش و جایگاه ویژه‏اى دارد؛ هر کس، خود را آزاد و طرفدار آزادى مى‏داند و مى‏نمایاند و بدان افتخار مى‏کند.
انواع تفسیرها براى آزادى
آزادى مفهومى است که هر کس از آن برداشت خاصى دارد. البته همگى در مجموع، به دو دسته کلى قابل تقسیم است: عامیانه و عالمانه.
مقصود از برداشت عامیانه از آزادى این است که هر کس، هر کارى را که مایل بود انجام دهد ؛ کسى را با کسى کارى نباشد و یا کسى نتواند در کار دیگرى دخالت کند. بدیهى است که اگر چنین برداشتى صورت اجرا و عمل در جامعه بگیرد، هرج و مرج و آشفتگى بر جامعه غلبه کرده، حیات جمعى را به خطر مى‏افکند.
برداشت عالمانه و حقیقى از آزادى این است که آدمى در حدود قانون، آنچه را که مى‏خواهد، انجام دهد و به هیچ وجه، محکوم خواست و اراده شخصى دیگر یا تابع اراده اشخاص خودسر و غیر پاسخگو (به قانون و شهروندان و نهادهاى منتخب آنان) نباشد. این چنین آزادى‏اى، حاصل روشن‏بینى و تفکر صحیح است. در سایه آن، ایمنى از اجبار و تجاوز و امکان تجلّى شخصیت، حفظِ خود و محیط، تکامل و تعامل آدمى پدید مى‏آید.
به اعتقاد استاد شهید مطهرى، پایه و اساس ضرورت و مشروعیّتِ آزادى، استعداد تکامل و تعالى انسان است که به وسیله آفریدگار در وجود وى نهاده شده است.(۳)
آزادى، گوهرى با ارزش و بسیار گرانبها براى انسان است. انسان‏هایى که بهره‏اى از انسانیت و شرافت برده‏اند، حاضرند با شکم گرسنه و تن برهنه و در سخت‏ترین شرایط زندگى کنند ولى در اسارت نباشند، آزاد باشند، و آزاد زندگى کنند.
آزادى، راه رسیدن به حق و عدل است. کسى که به این مسیر نیاید، آزاد نیست، و به آزادى نمى‏رسد. مطمئنا به آزادى، جز از راه مجاهده براى عدالت نمى‏توان رسید؛ چرا که آزادى در همه ابعاد آن باید بر آگاهى استوار باشد و این آگاهى است که نهال آزادى را تنومند و پربار مى‏سازد و از آن در مقابل آسیب‏ها محافظت مى‏نماید.(۴)
حضرت على(ع) در ضمن وصیت‏نامه خود به فرزند بزرگوارش امام حسن مجتبى(ع) مى‏فرماید: «بنده غیر از خودت (دیگرى) مباش، در حالى که خداوند، تو را آزاد قرار داده است».(۵)
پس سپاس، آن خداوندى را که انسان را آزاد آفرید و ایمان مبتنى بر آزادى(۶) را خواهان شد.
۲ . جوان و اشتغال
بدون شک، نیاز جوان به شغل، یک نیاز ضرورى است و همواره در کنار سایر نیازهاى او (نظیر ازدواج، تحصیلات، و مسکن) مطرح بوده است. مى‏دانیم نیروى انسانى به عنوان مهم‏ترین منبع تولید به حساب مى‏آید؛ از این رو بهبود اشتغال، به معناى رونق چرخه تولید و کسب درآمد، بیشتر است، و افزایش سطح درآمد، زمینه ارتقاى رفاه و آسایش مى‏شود.(۷)
اشتغال عاملى است که به طور آشکار بر زندگى، میزان رفاه عمومى و سطح رضایت افراد از زندگى، اثر مى‏گذارد. از این رو ایجاد فرصت‏هاى شغلى، بسیار مهم خواهد بود. داشتن شغل و حرفه به عنوان منبع درآمد و بى‏کارى یا نداشتن شغل به منزله محرومیت از درآمد به شمار مى‏آید.